تکرر ادرار در بارداری

تکرر ادرار در بارداری معمولا از هفته‌های ۴ تا ۶ آغاز می‌شود و در سه‌ماهه اول و سوم شدت می‌گیرد.

این اتفاق ناشی از افزایش هورمون hCG، حجم خون و فشار رحم بر مثانه بدون ارتباط علمی با جنسیت جنین است.

علائم شامل دفع زیاد روزانه یا شبانه، فوریت در دفع و نشت ادرار است و اگر همراه با سوزش، خون یا تب باشد، ممکن است عفونت ادراری (UTI) را نشان دهد.

برای مدیریت این عارضه، مصرف مایعات را متعادل کنید، کافئین را کاهش دهید و تمرینات کگل انجام دهید.

تکرر ادرار در بارداری یکی از علائم شایع و اولیه این دوره است که در بیشتر زنان باردار مشاهده می‌شود.

تکرر ادرار در اوایل بارداری معمولا به‌دلیل افزایش حجم خون مادر و افزایش GFR است که باعث ورود مایع بیشتری به مثانه می‌شود.

این پدیده معمولا حجم ادرار تولیدی را بیشتر می‌کند.

این عارضه، هرچند که طبیعی باشد، می‌تواند کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد و نیازمند مدیریت مناسب است.

تکرر ادرار در بارداری چگونه است؟

تکرر ادرار به معنی تمایل زیاد برای دفع ادرار است و هم در طول شب و هم در طول روز دیده می‌شود.

این موضوع علامتی است که هم در اوایل بارداری، یعنی در سه ماهه اول دیده می‌شود و هم در سه ماهه آخر، می‌تواند شرایط را برای زنان باردار پیچیده‌تر کند.

با وجودی که تکرر ادرار در بارداری می‌تواند آزاردهنده باشد اما در بیشتر موارد جای نگرانی نیست و به دلیل شرایط دوران بارداری، این حالت به وجود می‌آید.

گاهی هم این تکرر ادرار بارداری به دلیل یک مشکل پزشکی است و به بررسی‌های بیشتری نیاز دارد.

دلایل تکرر ادرار در بارداری: چه چیزی در بدن شما در حال تغییر است؟

بارداری بر بسیاری از سیستم‌های بدن تاثیر می‌گذارد و مثانه نیز از این قاعده مستثنا نیست.

تکرر ادرار در بارداری که عموما به دلیل تغییرات فیزیکی و هورمونی بدن است، یکی از علائم شایع در این دوران محسوب می‌شود، که می‌تواند زنان باردار را با چالش‌هایی مواجه کند.

از جمله دلایل این چالش می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

  تغییرات هورمونی در اوایل بارداری

   تغییرات فیزیکی در سه‌ماهه دوم بارداری

   فشار جنین بر مثانه در سه‌ماهه سوم

   ضعف عضلات کف لگن

   افزایش حجم خون و فعالیت کلیه‌ها

   عفونت مثانه

1.  تغییرات هورمونی در اویل بارداری

در سه‌ ماهه اول بارداری افزایش سطح هورمون‌هایی مانند پروژسترون (Progesterone) و گنادوتروپین جفتی انسانی (hCG) باعث افزایش جریان خون در ناحیه لگن و کلیه‌ها می‌شود.

این هورمون‌ها نه تنها در تقویت رشد جنین نقش دارند؛ بلکه باعث افزایش کارایی کلیه‌ها و در نتیجه افزایش حجم ادرار می‌شوند.

افزایش جریان خون و تغییرات در سیستم هورمونی بدن، علائمی مانند تکرر ادرار در بارداری و حتی تهوع را به دنبال دارد.

۲.  تغییرات فیزیکی در سه‌ماهه دوم بارداری

نیاز به ادرار در طول سه‌ماهه دوم بارداری کمتر می‌شود که دلیل آن، به کاهش سطح هورمون hCG و کاهش تحریک مثانه برمی‌گردد.

رحم در این دوره، بالاتر از سطح مثانه قرار می‌گیرد که این موضوع نیز، باعث کاهش فشار به مثانه و کاهش تعداد دفعات ادرار خواهد شد.

با این وجود، ممکن است برخی از زنان هنوز تجربه تکرر ادرار در بارداری را داشته باشند.

۳.   فشار جنین بر مثانه در سه‌ماهه سوم

با ورود به سه‌ماهه سوم بارداری، فشار جنین در حال رشد به مثانه افزایش پیدا می‌کند؛ چرا که جنین در این دوره به سمت لگن حرکت کرده و سر آن نیز به سمت پایین فشار می‌آورد.

همین امر، باعث تکرر ادرار در بارداری خصوصا در طول شب خواهد شد. البته تجمع مایعات در پاها و اندام‌های تحتانی در طول روز و بازگشت آن‌ها به سمت جریان خون در شب و هنگام استراحت شبانه، دلیل دیگر افزایش تعداد دفعات ادرار در شب است.

۴.  ضعف عضلات کف لگن

در طول بارداری هورمون‌های پروژسترون و ریلکسین(Relaxin)، به نرم شدن و کشش عضلات و لیگامان‌های کف لگن، کمک می‌کنند تا بدن به خوبی برای زایمان آماده شود.

با این حال، این روند ممکن است باعث ضعف عضلات کنترل‌کننده ادرار شده که به نوبه خود، می‌تواند تکرر ادرار در بارداری یا نشت ادرار را به همراه داشته باشد.

همچنین یبوست که در دوران بارداری شایع است، با فشار بیشتر بر کف لگن و مثانه، این علائم را تشدید می‌کند.

۵. افزایش حجم خون و فعالیت کلیه‌ها

در طول بارداری، حجم خون به طور چشمگیری افزایش پیدا کرده تا نیازهای جنین را تامین کند.

حدود ۲۰ الی ۲۵ درصد از خون بدن، از کلیه‌ها عبور می‌کند و به صورت ادرار از بدن خارج می‌شود.

افزایش حجم خون و فعالیت کلیه‌ها، منجر به افزایش تولید ادرار و در نتیجه تکرر ادرار در بارداری خواهد شد.

۶.  عفونت مثانه

در پاسخ به سوال آیا تکرر ادرار در بارداری خطرناک است، باید گفت در برخی موارد افزایش تعداد دفعات ادرار در بارداری، به عفونت مثانه یا عفونت ادراری برمی‌گردد.

این موضوع که تکرر ادرار در دوران بارداری بسیار شایع است، باعث شده تا برخی از زنان باردار هر علائمی را با تکرر ادرار اشتباه بگیرند؛ در حالی که با وجود تغییرات فیزیکی بدن در این دوران، یک عفونت ادراری ساده می‌تواند در صورت عدم درمان به یک عفونت کلیوی خطرناک تبدیل شود.

جدول زیر خلاصه نکات مهم درباره تکرر ادرار بارداری را نشان می‌دهد:

علائم      افزایش دفعات ادرار، احساس فوریت برای دفع ادرار، نشت ادرار هنگام سرفه یا خنده و گاهی بی‌قراری شبانه

علل        تغییرات هورمونی (افزایش hCG)، افزایش حجم خون و مایعات بدن و فشار رحم بر مثانه

زمان شروع          معمولا از هفته ۴ تا ۶ بارداری آغاز شده و در سه‌ماهه اول شدت می‌یابد

درمان     تنظیم مصرف مایعات (کاهش کافئین)، تمرینات کف لگن (کگل)، تخلیه کامل مثانه

عوارض  معمولا بی‌خطر اما در صورت عفونت ادراری احتمال زایمان زودرس و وزن کم نوزاد و برای مادر کم‌آبی یا ناراحتی مزمن وجود دارد

علائم تکرر ادرار در بارداری

اگرچه علائم ممکن است از فردی به فرد دیگر متفاوت باشد، بسیاری از افراد باردار متوجه می‌شوند که در سه ماهه اول بارداری خود نیاز به دفع ادرار بیشتری دارند.

برخی از افراد همچنین ممکن است در زمان تکرر ادرار در اوایل بارداری دچار نشت یا بی‌اختیاری استرسی ادرار شوند، زیرا جنین رشد می‌کند و روی مثانه، مجرای ادرار و عضلات کف لگن فشار می‌آورد.

معمولا زنان در شرایط زیر، متوجه نشت ادرار می‌شوند:

    عطسه‌کردن

    سرفه‌کردن

    خندیدن

    ورزش‌کردن

    بلند کردن اجسام

    راه‌رفتن

گاهی اوقات علائم تکرر ادرار نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای مانند UTI یا همان عفونت سیستم ادراری است.

در این شرایط علاوه بر میل به دفع بیشتر ادرار، علائم دیگری هم وجود دارد

که شامل موارد زیر می‌شود:

    خون در ادرار

    ادرار کدر یا بدبو

    درد زیر شکم

    حالت تهوع

    درد یا سوزش هنگام ادرار کردن

    از دست‌دادن کنترل مثانه

زمان شروع تکرر ادرار در بارداری کی است؟

زمان شروع تکرر ادرار در بارداری معمولا از اوایل بارداری، حدود هفته‌ ۴ تا ۶ پس از لقاح، آغاز می‌شود و به عنوان یکی از نشانه‌های اولیه شناخته می‌شود.

این اتفاق معمولا ناشی از افزایش هورمون hCG است که جریان خون به کلیه‌ها را تشدید کرده و تولید ادرار را افزایش می‌دهد.

ادرار کردن مکرر می‌تواند تنها چند هفته پس از بارداری و در اثر تغییرات هورمونی آغاز شود.

اگر فرد باردار هنگام ادرار کردن دچار درد شود یا علائم دیگری از عفونت مجاری ادراری (UTI) داشته باشد، باید حتما با پزشک خود مشورت کند.

تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین به هم ارتباطی دارند؟

هیچ ارتباط علمی معتبری بین تکرر ادرار در بارداری و جنسیت جنین وجود ندارد.

باورهای عامیانه مانند تکرر ادرار بیشتر نشانه پسر است فاقد بررسی علمی است.

علت تکرر ادرار در بارداری

در بیشتر مواقع، تکرر ادرار در بارداری طبیعی است و از عوارض بارداری در نظر گرفته می‌شود.

در سه ماهه اول، این افزایش نیاز به دفع ادرار به دلیل بالا رفتن سطح هورمون HCG است.

علاوه بر این، به دلیل افزایش جریان خون در بدن، کلیه‌ها مایع بیشتری دفع می‌کنند و به همین دلیل هم بیشتر زنان در دوران بارداری‌ تکرر ادرار دارند.

به هر حال به ندرت ممکن است این تکرر ادرار یا مواردی مانند تکرر ادرار در شب در بارداری به دلیل وجود یک مشکل پزشکی باشد که در این شرایط به بررسی‌های بیشتری نیاز است.

مهم‌ترین علل تکرر ادرار در این شرایط شامل موارد زیر می‌شود:

    تغییرات هورمونی

    افزایش حجم خون

    فشار رحم بر مثانه

    ضعف عضلات کف لگن

تکرر ادرار در زنان باردار می‌تواند علاوه بر تغییرات طبیعی بارداری، بر اثر بیماری‌های مختلف بدن نیز ایجاد شود.

از جمله بیماری‌هایی که ممکن است زنان با آن‌ها مواجه شوند می‌توان به بیماری‌های مقاربتی، عفونت‌های مجاری ادراری و بیماری‌های زنان اشاره کرد.

علت درد زیر شکم و تکرر ادرار در بارداری چیست؟

علت درد زیر شکم و تکرر ادرار در بارداری معمولا به عفونت مجاری ادراری (UTI) نسبت داده می‌شود که در بارداری شایع است و به دلیل تغییرات هورمونی و احتباس ادرار رخ می‌دهد. علائم عفونت ادراری در بارداری شامل سوزش ادرار، تب خفیف و درد لگنی است. علل دیگر شامل فشار رحم بر مثانه و رحم می‎‌شود.

دلیل تکرر ادرار در اوایل بارداری

تکرر ادرار در اوایل بارداری یکی از علائم شایع ناشی از تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی است. تکرر ادرار در بارداری در ماه اول معمولا به دلیل افزایش هورمون گنادوتروپین جفتی انسانی است.

تکرر ادرار در هفته اول بارداری می‌تواند شروع شود اما معمولا طی هفته‌های بعدی مشخص‌تر می‌شود. درباره تکرر ادرار و احتمال بارداری هم باید گفت تکرر ادرار می‌تواند نشانه احتمالی بارداری باشد

روش کاهش تکرر ادرار در دوران بارداری

بهترین راه برای تقویت عضلات کف لگن و بهبود تکرر ادرار، ورزش‌کردن است.

در موارد شدیدتر، فیزیوتراپی توصیه می‌کند.

به این ترتیب جلوی نشت ادرار و بی‌اختیاری ادراری، خصوصا در ماه‌های آخر گرفته می‌شود.

اگر تکرر ادرار نشانه وجود یک بیماری باشد، در این شرایط به درمان تخصصی‌تری نیاز است.

درمان باتوجه به علت تکرر ادرار متفاوت است.

اگر علت تکرر ادرار در بارداری، عفونت دستگاه ادراری باشد، برای رفع مشکل باید عفونت برطرف شود.

روش‌های درمان تکرر ادرار شامل موارد زیر است:

    کاهش مصرف مایعات قبل از خواب

    پرهیز از مصرف نوشیدنی‌های کافئین‌دار

    انجام تمرینات کگل

    تخلیه کامل مثانه

    مصرف کافی مایعات در طول روز

چه زمانی برای درمان تکرر ادرار در بارداری باید به پزشک مراجعه کرد؟

مراجعه به پزشک برای ادرار زیاد در بارداری زمانی ضروری است که با علائم هشداردهنده مانند سوزش یا درد هنگام ادرار، خون در ادرار، تب، درد کمر یا شکم، یا کاهش خروجی ادرار همراه باشد، که می‌تواند نشان‌دهنده UTI یا مشکلات کلیوی باشد.

اگر تکرر ادرار خواب یا فعالیت روزانه را مختل کند هم بررسی پزشکی توصیه می‌شود.

آیا تکرر ادرار در بارداری خطرناک است؟

تکرر ادرار به تنهایی در بارداری معمولا بی‌خطر و ناشی از تغییرات طبیعی است اما اگر با عفونت همراه باشد یا مواردی مانند تکرر ادرار و لکه بینی در بارداری را مشاهده کردید، می‌تواند خطرات جدی ایجاد کند.

برای مادر، کم‌آبی ناشی از اجتناب از مایعات می‌تواند خستگی و یبوست تشدید کند؛ برای جنین، خطر زایمان زودرس افزایش می‌یابد.

نتیجه گیری

تکرر ادرار بارداری زمانی است که نیاز به دفع ادرار، بیشتر از حد معمول است.

این حالت در بارداری شایع است و معمولا به دلیل تغییرات هورمونی و فیزیکی بدن در این دوران اتفاق می‌افتد.

با تقویت عضلات کف لگن و رعایت برخی نکات ممکن است بتوان تکرر ادرار را کنترل کرد.

با این حال گاهی اوقات تکرر ادرار در بارداری نشان‌دهنده وجود یک مشکل پزشکی زمینه‌ای مانند عفونت ادراری است.

برای درمان این عارضه و برای بررسی بیشتر، به یک پزشک متخصص زنان مراجعه کنید.